Sun, rain and storm

Change in the weather

In 1973 schreef John Fogerty zijn nummer change in the weather. De strekking van zijn tekst ‘Change in the weather, Something’s happenin’ here, Change in the weather, People walkin’ round in fear’ sluit nu bijna 50 jaar later ‘heel toevallig’ aan bij de klimaatverandering en ontwikkelingen zoals covid en de globale ontwikkelingen. Hij zong ook een nummer van Sam Cook, oorspronkelijk geschreven door Harry Dixon Loes in 1920 met als titel ‘This light of mine, I’m gonna let it shine’.

Het weer volgt het klimaat en het klimaat volgt ons gedrag

Het 2021 rapport van de IPCC (The Intergovernmental Panel on Climate Change) geeft een objectief beeld vanuit meerdere perspectieven. Het rapport, AR6 Climate Change 2021is het zoveelste bewijs dat ‘something is happening’: het weer volgt het klimaat en het klimaat volgt ons gedrag.

Om de genoemde ontwikkelingen te stoppen (het bereiken van de meest ambitieuze klimaatdoelen), of om de ontwikkelingen om te keren, zodat het ecosysteem van de aarde meer regeneratief wordt, is individuele en collectieve actie nodig. We hebben onszelf en de manier hoe we samenleven opnieuw uit te vinden. ‘This light of mine, I’m gonna let it shine’ gaat dan over de diepste inspiratie van de mens. Welke dat is ga ik niet benoemen in dit artikel, daar heeft iedereen een eigen beleving en verwoording van. Wat ik wel wil duiden is, dat wij het diepste van onze drijfveren hebben aan te spreken om te maken wat kapot is. Stel je voor wat dan vervolgens nodig is om als maatschappij en als mens meer regeneratief te leven en de curve om te buigen.

Tijdhorizon en omvang van het ecosysteem

 In 1979 begon ik bij Fokker Ruimtevaart en werkte ik twee jaar aan het project IRAS, de eerste infrarood satelliet die de volledige omgeving van de aarde in kaart bracht in een atlas. Sindsdien heeft de ruimtevaart een vlucht genomen en zijn we op zoek naar alternatieven ons leven op aarde. In 1984 werkte ik aan de ERS, de ‘Earth Remote Sensing Satellite, die het mogelijk maakte om golfpatronen en tsunami’s te voorspellen. Achteraf, vanuit het perspectief van nu, is kennis over ons omringende ecosysteem nodig om te begrijpen wat er nodig is om ons eigen ecosysteem te regenereren. Wat ik toen nog niet begreep, maar  nu wel, is dat de tijdshorizon waarop je acties uitzet rechtstreeks of soms zelf exponentieel evenredig is met de omvang van het ‘systeem’ dat je beschouwt. Waren toen maar de wereldwijde acties genomen die we nu nodig hebben.

Regeneratie vereist ander gedrag

In 1992 werkte ik aan de digitalisering van de logistieke sector. In het publiek-private onderzoek naar de logistieke sector was de conclusie dat we efficiënter moesten worden in de integrale logistiek. Integraal in de zin dat we samen, waaronder logistieke dienstverleners, financiële dienstverleners en de partijen in de waardeketen (toeleveranciers, producenten en afnemers) werken vanuit het grotere geheel. In die tijd voor velen een utopie, omdat marktwerking en individueel gewin belangrijker was dan het voordeel voor het grotere geheel. Ondertussen zin logistieke stromen meer efficiënter, maar hebben we ons consumentengedrag nog niet aangepast om regeneratie mogelijk te maken.

Economische, sociale en maatschappelijke motieven

In 1994 starte ik samen met twee vrienden een nieuwe onderneming vanuit de overtuiging: ‘vrijheid in verbondenheid’. Iedereen maakt zijn of haar eigen keuzes, maar moreel zijn die keuzes gegrond in verbondenheid met elkaar en met het grotere geheel. Hoe relevant blijkt die moraliteit nu, in een tijdperk van ‘deep change’, waarin niet alleen economische motieven, maar vooral ook sociale en maatschappelijke motieven nodig zijn inde grote besluiten die we nemen.

Een andere relatie met onze omgeving

In 2002 schreef ik mijn eerst boek over Authentieke inspiratie. Ik ben geen schrijver en hecht meer waarde aan het onderlinge gesprek, maar ik wilde met het boek illustreren wat ik in de zeven jaar daarvoor gehoord en meegemaakt heb in de coachingsgesprekken en trainingen. De bottom line: er is altijd een verschil tussen wat je verwacht (of wat je nastreeft) en de realiteit. Hoe je daarmee omgaat, zelf en als ’team’, bepaal je uiteindelijk zelf, wetende dat er enorm veel mogelijkheden zijn. Ik refereerde daarin onder andere aan een gedicht van Nelson Mandele met dezelfde en diepere strekking als het nummer ‘This light of mine, I’m gonna let it shine’. In essentie gaat het er dus om hoe wij ons als mens ‘verhouden’ tot  de situatie in het hier en nu en tot de situatie in de toekomst. Gezien het IPCC rapport en de vele andere signalen die we krijgen, hebben wij dus een andere mindset, of relatie, op te bouwen ten opzichte van onze omgeving en in ruimere zin met de natuur en de planeet. De aard van die relatie volgt misschien wel de archetypen van relaties, die Franklin Covey zo goed wist te duiden: afhankelijk – onafhankelijk – wederzijds afhankelijk – cocreatie, of volgt de archetypes van waardesystemen:  sociale veiligheid- macht- orde- succes- harmonie- samenhang en meerwaarde voor grotere geheel.

Het gaat om de verbindende kwaliteit van de interactie

In 2013 schreef ik mijn tweede boek over Energie door Wisselwerking. Dit was een compilatie van vijftien jaar ervaring met generatieve samenwerking, zoals zelfsturende teams en high performance teams. De essentie is dat het niet alleen gaat om hoe je jezelf verhoudt ten opzicht van anderen en je omgeving, maar dat het vooral draait om de interactie die je aangaat (het ‘meemaken’) en dat er een wisselwerking ontstaat met voldoende kwaliteit om een volgende ontwikkeling te starten. Bij jezelf en in de interactie. Ik noemde dat ‘samen meer mogelijk maken dan je zelf voor mogelijk houdt’. Door een goede verbindende kwaliteit van interactie met anderen verandert namelijk ook de manier hoe je jezelf verhoudt tot de wereld om je heen. Dus als iedereen verandert door de interactie, verandert ook de betekenis van onze omgeving.

Gezamenlijke energie maakt emergentie mogelijk

In 2017 resoneerde dat met mijn werkomgeving: de overtuiging dat kwaliteit van interactie tussen mensen ook de relatie tot de omgeving verandert. Ik begon met een voor mij nieuw werkveld: circulaire economie. Het werkveld of de context, zoals de mensen, de organisaties en het speelveld, was nieuw voor mij’, maar de essentie niet als ik het beschouw vanuit mijn professionele expertise en perspectief op de ‘natuur’. Intuïtief wist ik richting opdrachtgevers duidelijk te maken dat we voor dit thema een wederzijds afhankelijke afstemming, of sturing, nodig hebben in drie dimensies: wat we samen realiseren in het hier en nu, wat we samen weten (kennisintegratie) en we samen ‘voelen wat nodig is’. Dat laatste gaat over ‘emergentie’: het idee dat op plekken van gezamenlijke energie datgene ontstaat wat nodig is of datgene wat mogelijk is. Samen met anderen in dit werkveld ben ik op zoek naar een transitie-aanpak, die deze emergentie mogelijk maakt.

Deep change en deep transition

Om weer even terug te komen op het IPCC rapport uit 2021 en hoe ik er nu in sta: om als persoon disruptie te ervaren in je omgeving en daar vervolgens jezelf op aan te passen is een level 1 of 2  game. Om bij jezelf een disruptie te veroorzaken om je omgeving in een regeneratieve stand te brengen is meer nodig dan aanpassingsvermogen, het is ‘an other ball game’, waarin de relaties tussen alle spelers veranderen. Het doet mij denken aan de ‘levels of learning’ die Gregory Bateson in 1979 in zijn laatste boek beschreef, of aan de aan de levels of change van Daniel Goleman van het MIT. We zitten nu op het hoogste level, waarbij het niet meer gaat om een deep change als persoon, maar om een deep change en deep transition als groep, community en maatschappij. Acteren vanuit ‘niet weten’. Of zoals Roland van der Horst het noemde in zijn column van het financiële dagblad: het is een tectonische verschuiving. 

In 2030, slechts negen jaar vanaf nu, hoop ik dat we meer bereikt hebben dat de klimaatdoelen en bovenal dat wij als mens beseffen dat de natuur, of de planeet, niet iets is waar je gebruik van maakt (en dus afhankelijk van bent) maar waarmee je samen iets meemaakt, zodat de natuur regenereert en er iets nieuws ontstaat.

Het bovenstaande artikel schreef ik in 2021. Nu twee jaar verder ben ik actief bezig geweest met het natuurherstel op de Noordzee, onder andere door de ontwikkeling van een Seawilding practitioner track. In juni 2023 gaf ik daarover een presentatie op een landelijke kennisdelingsbijeenkomst. Wat mij opviel was dat als mens we wel betrokken zijn bij de natuur, maar dat het erg lastig is om het binnen de context van organisatie te vertalen naar gedrag. Bestaande patronen en structuren lijken toch meer kracht te hebben dan de passie en het gezond verstand. Wat nodig is, is dat we een andere relatie aangaan met de natuur. Een andere relatie betekent een ander perspectief en focus. Dan krijg je andere indrukken en dat verandert gedrag.

verband people, planet, profit en natuurwaarde.

plastic opruimen op het strand.

Meest gelezen artikelen