In 2014 blikte ik met mijn collega’s bij Ruysdael terug op de ontwikkeling van twintig jaar training. Onderstaande bloemlezing over de transformatie van training naar leerwerkbegeleiding deel ik graag. Opleiden en trainen is niet hetzelfde. Volgens de Dikke Van Dale is opleiden ‘vormen, voorbereiden’ en trainen ‘oefenen’. Uit de leerpiramide van Edgar Dale (1900-1985) blijkt dat alleen het vormen of voorbereiden niet voldoende is. Hij stelt dat mensen het meest (90%) onthouden van dat wat ze zeggen en doen. Mijn trainingen, workshops of masterclasses zijn een oefenplein, waar mensen niet alleen nieuwe kennis tot zich nemen maar het vooral ook in de praktijk beleven. Ik noem dat ‘het meemaken’.
De rode draad
Dit oefenen was in 1994 de eerste rode draad in de personal development-trajecten voor klanten in de financiële sector en bij de overheid. Naast de concepten van Franklin Covey en Peter Senge, was het oefenen later ook de kern van ontwikkeltrajecten voor trainees en trainingen voor managers en commerciële medewerkers in de snelgroeiende reisbranche en telecomsector. In 1995 begon ik met de ontwikkeling van de Stepping Stone Aanpak. De tweede rode draad. Het vakgebied NLP bestond toen vijftien jaar en wij pionierden met business-NLP. Het hielp ons om in combinatie met concepten zoals ‘de lerende organisatie’, integrale tools te ontwikkelen voor onze verander- en ontwikkelaanpak. Gedreven door onze inspiratie om de mens centraal te stellen bij het ontwikkelen van de organisatie. We noemden dat ‘alignment’. Tegenwoordig zijn er begrippen zoals integrale zelfsturing en adhocracy.
Mix methodische en soft skills trainingen
In 1996 was het de tijd van zelfsturende teams. Oefenen werd ‘het observeren en ontwikkelen in de praktijk’, iets wat we nu ‘praktijkleren’ noemen. Naast de professionals in de ICT kregen ook projectleiders en projectmanagers steeds meer aandacht, onder andere door projecten rond de millennium-overgang. Intern anticipeerden we daarop met het ontwikkelen van de Ruysdael Projectmanagement Methode (RPM). Er was veel ervaring binnen Ruysdael aanwezig, en het leek ons een goed idee om onze ‘Best Practices’ maar eens op papier te zetten. In eerste instantie overigens bedoeld voor de interne kennisoverdracht naar trainees. De theorie van RPM en de soft skills modules werden afgewisseld met zeer verrassende en soms hilarische rollenspelen. Veel andere organisaties dachten dat alleen het gebruik van een methode voldoende was om problemen te voorkomen. Wij hadden andere praktijkervaringen en dus lanceerden we in 1998 naast onze open inschrijvingen voor PRINCE2, ook de eerste projectmanagementleergangen ‘synergetisch projectmanagement’. De exotische naam is verdwenen, maar de essentie niet: het bereiken van synergie door een mix van methodische trainingen in de bovenstroom en de soft skills trainingen in de onderstroom.
Van trainen naar integratie in het werk
In 2000 verzorgden we grootschalige cultuurtrajecten en diverse maatwerktrainingen op het vlak van coaching, leiderschap en communicatie. We dachten het hele scala aan trainingen en doelgroepen nu wel compleet te hebben. Het was de tijd van de beursbubbels in de nieuwe eeuw. Iedereen wilde groeien en veranderen. Achteraf gezien vond toen een echte shift plaats. In het kader van verandermanagement wisten we in twee jaar tijd onze trainingen en andere leerinterventies te integreren. In plaats van opleiding en training, stond de integratie in het werk centraal. De trainingsbijeenkomsten noemden we ‘interacties’, maar ook die benaming was in die tijd te exotisch. In 2002 ontwikkelden we een aantal nieuwe leer- en ontwikkelthema’s zoals een andere kijk op leiderschap, authenticiteit en multi-projectmanagement. Onze klanten zochten namelijk integraliteit, zowel op het vlak van besturing als op het vlak van ontwikkeling. In 2004 was de markt van methodische trainingen inmiddels redelijk volwassen en behoorden we bij de top 5 opleidingsorganisaties voor certificeringstrainingen.
Twee jaar later was er de tweede grote shift in de geschiedenis van Ruysdael. Het was de tijd van de expertisecentra en kennisoverdracht. Onze rode draad van ‘oefenen in trainingen’ was uitgegroeid naar een regenboog van ‘leerinterventies in de praktijk’. In plaats van concepten en theorie naar de praktijk te vertalen gingen we op een andere manier te werk. De ‘flow’ keerde om. De praktijk ging voeding geven aan nieuwe kennis en concepten. Onder invloed van het vak van facilitator ontwikkelden de trainers zich van ‘brenger-begeleider’ naar ‘leerbegeleider’.
Van integratie naar meemaken in de praktijk
In 2008, een groeiperiode voor IPMA in Nederland, werd project-management een volwassen professie. Eindelijk soft skills certificering. Voor Ruysdael was het opnieuw een tijdperk van verbreding van het aanbod: er kwamen IPMA-trainingen en workshops over High Performance Teaming, Managing Successful Programs, teamcoaching en interventies. In 2010 was het de tijd van het nieuwe werken en vervaging van grenzen op allerlei vlakken: geografisch, technologisch en sociaal. Daardoor veranderden niet alleen de onderwerpen maar ook de werkvormen bij leer- en ontwikkeltrajecten. Er kwam ineens meer aandacht voor zowel de individuele als de sociale aspecten van het leren. De thema’s uit 2002 waren nu een integraal onderdeel van elke training of leer-interventie.
In 2012 zonk Nederland diep in de crisis. Mensen werden niet ‘zomaar’ naar een training gestuurd. In plaats daarvan maakten onze klanten een pas op de plaats. Iemand naar een certificeringstraining sturen, zoals IPMA, MoP of PRINCE2, dat ging nog wel. Maar verder hadden onze klanten vooral aandacht voor kennisdeling en ontwikkeling in de praktijk van het werk. Voor Ruysdael bloeiden wederom de maatwerktrajecten op, zoals op het vlak van co-creatie en praktisch projectmanagement. Deze praktijkfocus bij onze klanten was de opmaat naar de derde grote shift bij Ruysdael. Het woord trainer is eigenlijk niet meer geschikt. We zijn meer een ‘meemaker’, een leerwerkbegeleider, die in wisselwerking met andere mensen nieuwe kennis en ervaring laat ontstaan. Het gaat hierbij om een continue wisselwerking tussen vakmanschap, persoonlijke ontwikkeling en sociale cohesie. Ken je vak, ken jezelf en maak het samen met anderen.
Met passie en trots
Samengevat was in 1994 ‘oefenen’ een kenmerk van onze trainingen. Twintig jaar later is ‘ervaringsoverdracht’ één van onze pijlers bij onze inspiratie voor duurzame innovatie. Wat er verder ontstaat? Individuele thema’s zoals focus en plezier? Of meer aandacht voor collectieve thema’s zoals portfoliomanagement en co-creatie? De tijd zal het leren. We richten ons kompas op onze klanten en vertrouwen op onze rode draad.
Tenslotte nog één belangrijke succesfactor als het gaat om trainen: passie voor de mensen en ons vak. Die hartstocht geeft ons energie en die energie straalt af op de deelnemers. Het zorgt voor meer wisselwerking in de trainingen en daarmee voor een meerwaarde voor onze cursisten. En daar zijn we in alle bescheidenheid trots op.