Onderzoek toont aan dat we andere hersengebieden activeren en dus ook trainen bij verschillende vormen van aandacht. Stel dat je een dienstverlenend beroep hebt en je merkt dat je steeds meer energie verliest aan ‘alles er omheen’. Denk maar aan organisatieveranderingen, nieuwe informatiesystemen, standaardisatie van processen, werkgroepen en dan ook nog al dat vastleggen van gegevens. De reden waarom je dit beroep hebt gekozen is het contact met de mensen en wat je voor hen kunt betekenen. De reden om te stoppen is misschien wel dat je het plezier, de inspiratie, in het echte werk verliest door het onsamenhangende ‘gedoe’.Ik begeleidde circa tachtig mensen van een overheidsorganisatie in het ontwikkelen van een goede focus tijdens het werk.
De aanleiding
Binnen een grote overheidsorganisatie die verdeeld was over tientallen locaties in Nederland, waren de ondersteunende diensten regionaal georganiseerd. Dit betekende dat elke regio zijn eigen ondersteuning had op het gebied van ICT. Na het besluit om deze dertien regio’s (en teams) te centraliseren werd het duidelijk dat een stevige intensivering van de samenwerking noodzakelijk was. Elke locatie ging bediend worden door een ondersteuner vanuit een van de andere regio’s. De bedoeling was om de medewerkers, verdeeld over deze locaties, bekend te maken met elkaars werkwijze, kennis en ervaring, en problemen in de samenwerking op te lossen. Andere uitdagingen waren het naar beneden brengen van de reactietijden, het aanpassen van de systemen en natuurlijk het verbeteren van de samenwerking.
Meer focus op het werk
Tijdens dit verandertraject rond standaardisatie, samenwerking en Agile werken bleek dat de meeste mensen hadden met drie uitdagingen:
- Hoe ga ik om met de waan van de dag?
- Hoe vind ik zelf een goede structuur of werkstijl?
- Hoe kan ik informatie beter vinden, begrijpen en in samenhang plaatsen?
De waan van de dag is eigenlijk een te sterke focus op dagelijkse verstoringen die kan leiden tot een gevoel van sleur of tot stress. Je verliest dan het gevoel van structuur en je hebt moeite om informatie te plaatsen in de samenhang van jouw rol. De deelnemers aan dit traject zochten naar een goede focus waarbij zij een effectieve balans hebben tussen het grote plaatje, de specifieke interactie met de klant en het zelf organiseren van het werk.
De aanpak
Mijn aanpak bestond uit werkobservaties met Mindsonar test, de training “(samen)werken met focus en professioneel plezier” en twee intervisie-bijeenkomsten tijdens een oefenperiode van zes weken.
De werkobservaties
Bij een werkobservatie observeer je als leerwerkbegeleider hoe mensen werken en hoe zij hun aandacht verdelen tussen verschillende taken. Je ziet dan hoe vaak iemand gestoord wordt of zelf van aandacht wisselt. De kracht van deze aanpak zit in de koppeling van observaties met de uitkomsten van de test over dezelfde context. Zo ontstaat de specifieke behoefte voor de training. Zorgen dat de deelnemers:
- Zich meer bewust zijn wat ze zelf belangrijk vinden zodat ze in hun werk de juiste keuze maken;
- De grote lijn herkennen en meer structuur aanbrengen in zowel het grote plaatje als in hun eigen werk;
- Vanuit balans en structuur effectief samenwerken om verbeteringen te realiseren.
De training focus en plezier
Bij de start van de tweedaagse training vroeg ik wat de deelnemers als lastig ervaren en wat plezier geeft. De top 5:
Wat ik lastig vind:
- Ik krijg te veel informatie en/of krijg het uit te veel verschillende bronnen;
- Ik kan moeilijk nee zeggen als anderen mij iets vragen;
- Het kost mij veel tijd en moeite om op de hoogte te blijven;
- Het is mij niet duidelijk wie ik moet hebben bij andere afdeling;
- Het lukt me niet om mijn eigen planning te realiseren.
Wat mij inspireert:
- Contact met mensen;
- Gewoon mijn eigen gang kunnen gaan op het werk;
- Ontspannen en met humor samenwerken;
- Mijn dagelijkse werk zelf kunnen inplannen (volgorde en prioriteit);
- Verschillende taken kunnen doen (afwisseling en zelf kunnen schakelen).
Na oefeningen met de drie vormen van focus (zelf, interactie en grotere geheel), waren er twee conclusies voor deze mensen. Ten eerste dat plezier ontstaat door een goede focus op jezelf en de interactie met anderen. Ten tweede dat onvoldoende focus op het grotere geheel of problemen in de interactie met anderen veel energie kost. In de training heb ik daarom verschillende oefeningen gedaan zelf een betere controle te krijgen over datgene waar je aandacht aan geeft. Ik gebruikte twee principes:
- Van buiten naar binnen: Zorg voor een goede focus op het grotere plaatje, want daardoor heb je in de samenwerking ook een betere focus;
- Van binnen naar buiten: Zorg dat je eerst je eigen werk goed organiseert, want dan geeft samenwerking en kennisdeling eerder energie.
De oefenperiode en de intervisie
De oefenperiode heeft tot doel om de inzichten en tips te verankeren in de praktijk. Tijdens de training werd al bepaald welke context het meest geschikt is. Tijdens de oefenperiode evalueren deelnemers regelmatig om het effect van de tips te meten. De oefenperiode wordt inhoudelijk gecoördineerd door de leidinggevende. De leerwerkbegeleider heeft virtueel contact met een aantal deelnemers om praktijkvragen te bespreken. Daarnaast zijn er tijdens de oefenperiode twee intervisies van één dagdeel om leerervaringen te delen. Dan blijkt dat ieder mens uniek is en dus andere oefenpunten en inzichten heeft. Ter illustratie de drie belangrijkste leerpunten:
Focus op zelf
Focus op jezelf is zelf-bewust-zijn van jouw gedachten, emoties en gedrag. Maar ook weten waar jij zelf je verantwoordelijk voor voelt. Stem dat af met leidinggevenden en collega’s. Ben je druk bezig, stel jezelf dan de drie vragen:
- Wat doe ik nu?
- Waarom kies ik hiervoor?
- Wat is ook mogelijk?
Door meer zelfbewustzijn ben je meer in balans, kun je het werk beter organiseren en ben je meer flexibel.
Focus op de interactie met anderen
Het grootste struikelpunt bij samenwerking is onvolledige communicatie, waardoor verwachtingen niet uitgesproken of niet helder zijn. Gaat er iets mis, dan raken mensen geërgerd en sluiten zich vervolgens een stukje meer af. Daarmee is de cirkel compleet, want dan verslechtert de communicatie. De deelnemers hadden de meeste baat bij deze drie vragen:
- Wat verwachten we van elkaar;
- Wat spreken we af;
- Wanneer spreken we elkaar aan.
Een goede focus op de interactie verhoogt ons inlevingsvermogen en daarmee de kans op betere communicatie.
Intervisie met focus op het grotere geheel
Het grotere geheel is alls om ons heen, zoals mensen, systemen en informatie. Laat je niet gek maken door alle informatie die op je afkomt, maar neem zelf het heft in handen. Maak elke maand een overzicht, zodat je de structuur herkent in alle informatie en systemen. Begin de dag met de ‘vakantievraag’: Wat wil ik vandaag zien, meemaken of weten? Besteed de eerste 10 tot 20 minuten van je dag aan het lezen, bespreken of tot je nemen van nieuwe informatie. Trek dan je plan voor de dag. Met deze ‘pre-framing oefening’ activeer je het deel van je hersen dat overzicht houdt. Een focus op het grotere geheel verhoogt het omgevingsbewustzijn en de organisatiesensitiviteit.
Het effect van het gehele traject
Tijdens dit traject van vijf maanden speelden er meerder interventies, zoals het werken met LEAN, het inrichten van functioneel leiderschap, regionale samenwerking en een nieuw servicepunt. De effecten zijn niet eenduidig te herleiden naar dit traject. Wat de mensen zelf teruggaven is de belangrijkste informatie:
- Ik merk dat ik zelf rustiger werk, minder stress ervaar en dat ik minder moe ben;
- Ik neem nu eerder initiatief om samen te werken met mijn collega’s in het land. Verwachtingen zijn beter afgestemd waardoor we vaker tot iets komen;
- Ik voel me minder geleefd door alle systemen. Vroeger had ik het gevoel dat ik dingen vergat of niet wist. Nu ervaar ik meer overzicht.
Het belangrijkste effect is misschien wel de kennisdeling tijdens het gehele traject. Doordat we met willekeurig samengestelde groepen werkten, was het samenzijn tijdens de training en intervisie een uitstekend platform om kennis te delen over van alles en nog was. Ook daardoor verbeterde de samenwerking en ontstond er een meer samenhangend beeld van het gehele werkterrein.Zeg maar een collectieve context, een groeifactor voor sociale innovatie.
Wil je meer weten?
Lees hier de presentaties:
Lees dan ook het artikel over de triple focus mindset van een verbinder, of het artikel over een authentieke mindset.
Maatwerk training Focus en Plezier
De training Focus en Plezier geeft praktische tips en oefeningen om met plezier te kunnen presteren in een dynamische omgeving. Het centrale thema is: Hoe kan ik mijn automatische focus in het werk beïnvloeden zodat ik met plezier presteer en het werk aankan? Rond dat thema zijn er drie leerdoelen:
- Wat zijn tips om werkdruk en stress beter te hanteren?
- Welk werkstructuur inspireert mij?
- Welke samenhang heb ik nodig om focus te kunnen houden?
In deze training van tweedagdelen gebruik ik de uitkomsten van de werkobservaties met Mindsonar test, zodat deelnemers inzicht krijgen in de manier waarop ze sneller en beter kunnen leren.
- De eerste dag is een hands-on training over jouw focus en balans. Door een goede focus verlies je minder energie en heb je meer plezier. Concrete oefeningen helpen om tijdens het werk een Triple-focus te houden: focus op jezelf, focus op de ander en focus op het grotere plaatje.
- De tweede dag gaat veerkracht in de virtuele wereld. Hoe kun je wendbaar en lenig samenwerken met anderen die niet in dezelfde ruimte zijn? Hoe ga je om met virtuele aansturing?
- De oefenperiode geeft je de kans om stapsgewijs de tips te verankeren in jouw eigen werk. Gedurende 6 tot 8 weken maak je een klein uitstapje uit je dagelijkse routine. Je oefent met virtueel samenwerken of met het vasthouden van focus.
- Je hebt de beschikking over een persoonlijke vraagbaak en we komen gedurende de oefenperiode met dezelfde groep twee keer bij elkaar om ervaringen te delen.
Maatwerk training Veerkracht in het nieuwe samenwerken
De training Veerkracht in het nieuwe samenwerken is een gezamenlijke zoektocht naar manieren om het samen te laten werken. De kern van de training is het krijgen van een gedeeld (wens) beeld over de praktijk van het werk.
- Vanuit welke gezamenlijke verwachtingen werken we samen?
- Hoe houden we samen focus?
- Werkverdeling met collega’s
- Hoe ga ik om met situaties of mensen die veel tijd vragen?
Na afloop van deze training van tweedagdelen maak ik samen een duidelijke lijst met inzichten die we in de oefenperiode zullen gebruiken.